There are no shortcuts.

“Hoe jezelf immuun te maken voor een totalitaire mindset

Er zijn wereldwijd niet veel mensen, misschien een paar historici, psychologen en andere wetenschappers, die begrijpen en willen toegeven dat elk mens, waaronder zijzelf, een bewaker in een vernietigingskamp kan worden. Dit is een heel ongezellig begin van een column (dat al begon met de titel), maar dan is die zin maar uit de weg, als een schelle schoolbel op de vroege morgen.

Precies tot die conclusie kwam men in de afgelopen eeuw, soms pas na vijftien jaar lang non-stop nadenken en lezen (Solzhenitsyn, Dostojewski, Arendt, Huxley, Orwell): hoe was het mogelijk dat mensen elkaar -op zulke schaal- konden uitroeien en er zelfs van konden genieten?! Want normale mensen waren het, die bijvoorbeeld gevangenen met zware zakken vol zout heen en weer over het terrein van Auschwitz lieten lopen, nadat ze al uitgedroogd, oververhit en geestelijk kapot de treinen uit waren gekomen. Die aanblik was blijkbaar nog niet genoeg voor ze, de vernedering moest er nog overheen, net zo lang tot er geen waardigheid of sprankje hoop meer over was. Resentment of being, is de benaming hiervoor.

In het gezicht stompen
Nu iedereen in Amerika 1984 van George Orwell aan het herlezen is, is de totalitaire mindset (zoals die tot wasdom kwam onder Stalin, Hitler, Mao) weer terug van weggeweest, als ‘optie’. Veel mensen vragen zich af waar we op afkoersen, misschien wel dáárop, en dat is begrijpelijk. Anderen verdiepen zich minder en weten het zeker: Trump en de nazi’s die hem steunen verdienen het ‘in hun gezicht gestompt te worden’, zoals David Harbour, een Hollywoodacteur, onder luid applaus – in het bijzijn van kinderen- vanaf een podium scandeerde. “Yeeeeah!”, riep de zaal. Paul Verhoeven zei het ook bij DWDD: ‘Trump is Hitler’.

In de twee weken vanaf de inauguratie van de Amerikaanse president werden er op twitter 12.000 oproepen gedaan om hem te vermoorden. Een Iers tijdschrift, Village, had op de voorpagina het beeld van een schietschijf op het hoofd van Trump, met daaronder ‘Why Not’. Ook Duitse krant Die Zeit stelde een moord in het Witte Huis voor. Er worden inmiddels willekeurig mensen in elkaar geslagen, rechts-conservatieve denkers en artiesten worden geweerd uit universiteiten en andere publieke ruimtes, en op internet is met veel mankracht een hetze gaande tegen hate speech, rechtse hate speech wel te verstaan.

Wake up!

“Het is een epidemie in Nederland aan het worden, het publieke debat is er compleet door verziekt, als het überhaupt nog bestaat, en het eist steeds meer slachtoffers. Bijvoorbeeld onder millennials, die ‘de maakbare werkelijkheid’ en kreten als ‘biologie is een sociaal construct’ (allebei gaslights overigens) slikken voor zoete koek. Niet snappende dat zij het in ieder geval niet zullen zijn die hier de werkelijkheid gaan ‘maken’. Of zoals professor en strijder van het vrije woord Jordan Peterson tegen een zaal vol Social Justice Warriors (SJW’ers) in Toronto zei – terwijl ze hem monddood wilden maken: “You will be next. Just saying.” Ik denk dan aan de Twinkels van deze wereld, jonge vrouwen die zich gebrainwasht overgeven aan de buitenwereld, without a fight. Het is treurig.

Stuk rood vlees
Kun je het ze kwalijk nemen? Een fervent gaslighter, zoals Jeroen Pauw gisteravond weer bleek te zijn, presenteert zichzelf altijd als rechtschapen en fatsoenlijk (‘een beetje bad boy maar ach, vrouwen verslinden is mijn enige zonde’) en wisselt strengheid en doortastendheid af met kalmte. De vermomming is er om de gaslight te laten slagen. “We gaan beginnen”, zegt hij dan altijd. En ik denk dan, ja dat weet ik. Het is goed te zien, als je het wilt zien, hoe Pauw -altijd- bepaalde mensen stress aanwrijft door hun ervaringen te bagatelliseren, te ontkennen en in een ander daglicht te plaatsen. Het is naïef te denken dat hij daar geen speciale reden voor heeft of dat hij slechts ‘kritisch ondervraagt’. Wie bij hem niet goed op eieren kan lopen, wordt ontgoocheld en beduusd, als een stuk rood vlees gevoerd aan de andere gasten die met hem of haar mogen doen wat ze willen. En dat gaat vaak op dezelfde voet verder. In de NPO dog-eat-dog sfeer wil immers iedereen graag aan de goeie kant van de streep blijven staan.

De gaslighter heeft bijna altijd succes en houdt altijd schone handen omdat er een spanning wordt opgebouwd waar hij onmiddellijk van profiteert (op tv is ontregeling ook zo gedaan) en er tegelijkertijd niet rechtstreeks op kan worden gepakt. Het waarom is niet zo ingewikkeld. Narcisten gaslighten en mensen in narcistische systemen gaslighten, met een vanzelfsprekendheid zoals water stroomt en bomen hun bladeren laten vallen. Gewoon omdat het moet. Als ze het niet doen, dan betekent dat dat zij, of het systeem waarvan ze afhankelijk zijn, ophouden te bestaan. Zo kwetsbaar zijn ze, maar zoveel macht nemen ze, om van anderen hun goedgelovigheid en empathie te kunnen leven.” Sietske Bergsma

Lees meer: gaslighting en secondary gaslighting is dagelijkse kost als je het eenmaal ziet
en in onze door gaslighting verlichte maatschappij wordt iedereen langzaam gek